Có thể nói, tăng huyết áp là một trong những căn bệnh khá phổ biến thường gặp. Bệnh không gây nguy hiểm tức thì đến tính mạng nhưng gây nhiều biến chứng, làm suy kiệt sức lực và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe người bệnh. Vì thế, lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp là hết sức cần thiết.
1. Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp
1.1. Bệnh tăng huyết áp, cao huyết áp là gì?
Bệnh tăng huyết áp hay còn có tên gọi khác là cao huyết áp. Bệnh xảy ra khi áp lực của máu lên các thành mạch cao hơn nhiều so với bình thường. Bệnh nhân có thể mắc bệnh nhiều năm liền mà không hay biết bởi bệnh thường không có triệu chứng cụ thể. Tuy nhiên, nếu người bệnh nhận thấy bất cứ sự thay đổi nào trong cơ thể mà không kịp thời đi thăm khám sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như lên cơn đau tim, đột quỵ, liệt,…
Người bệnh nên chủ động thường xuyên kiểm tra huyết áp của mình. (Nguồn: cdn.aarp.net)
1.2. Nguyên nhân gây bệnh tăng huyết áp
Có nhiều nguyên nhân gây nên bệnh tăng huyết áp như do di truyền; Thường xuyên hút thuốc lá, các chất kích thích; Người bị béo phì, thừa cân; Công việc căng thẳng, ngồi lâu trong thời gian dài; Dùng thức ăn nhiều muối, thiếu hụt vitamin D; Uống rượu, bia với lượng lớn trong thời gian dài; Những người lớn tuổi ít vận động. Đó là những nguyên nhân gây bệnh mà nhiều người cần chú ý để thay đổi dần những thói quen xấu, có lối sống, sinh hoạt tích cực, lành mạnh giúp hạn chế và kiểm soát huyết áp tốt hơn.
1.3. Nguyên tắc chung khi chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp
Đây là một căn bệnh mãn tính, tình trạng bệnh sẽ trở nặng dần theo thời gian, để lại những biến chứng đột ngột gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Vì vậy, khi lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp, người nhà cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ điều trị chuyên khoa để nắm rõ tình trạng bệnh. Từ đó kiểm soát, kéo dài thời gian gây nên những biến chứng của bệnh. Đặc biệt, bệnh nhân cần sống trong môi trường thoải mái, không có những biến động mạnh về cả tâm lý và thể chất, giữ tinh thần luôn ổn định, sống vui vẻ, tích cực là liều thuốc tinh thần tốt nhất để điều trị bệnh.
Những thực phẩm tốt cho người bị huyết áp cao. (Nguồn: drcarney.com)
1.4. Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp
1.4.1. Nhận định bệnh nhân và tình trạng bệnh
Các bác sĩ sẽ tiến hành nhận định bệnh nhân và tình trạng bệnh thông qua việc trò chuyện, quan sát bên ngoài và thăm khám trực tiếp. Qua việc trả lời các câu hỏi chi tiết về môi trường sống, thói quen sinh hoạt, tình hình kinh tế, trình độ văn hóa,… và quan sát hình dáng, trạng thái tinh thần, tiến hành đo huyết áp, bác sĩ cần xác định được nguyên nhân gây nên bệnh tăng huyết áp và những biến chứng mà bệnh nhân đang gặp phải. Từ đó sẽ đưa ra kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp một cách chi tiết và chính xác.
1.4.2. Chẩn đoán chăm sóc
Dựa trên những thông tin thu thập được từ bệnh nhân khi khám, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chăm sóc như sau:
- Người bệnh sẽ gặp phải những biến chứng nào nếu không kiểm soát được huyết áp.
- Những tác dụng phụ có thể gặp khi bệnh nhân sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp (chóng mặt, đau đầu, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa,…). Lưu ý, trên thị trường hiện có rất nhiều loại thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tăng huyết áp nhưng không phải loại thuốc nào cũng phù hợp với thể trạng cũng như tình trạng của người bệnh. Vì vậy, bệnh nhân không nên tự ý mua thuốc trị bệnh. Nếu gặp bất cứ biểu hiện ảnh hưởng đến sức khỏe khi sử dụng thuốc, bệnh nhân cần nhanh chóng đến khám tăng huyết áp nâng cao tại bệnh viện Vinmec để điều trị kịp thời.
- Bác sĩ cần cung cấp thêm kiến thức về căn bệnh cao huyết áp, các biến chứng và phương pháp điều trị bệnh để người bệnh và người nhà bệnh nhân nắm rõ, cùng phối hợp trị bệnh.
1.4.3. Lên kế hoạch chăm sóc
Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp cần đạt được những mục tiêu như người bệnh không gặp phải những biến chứng của bệnh; Tìm được loại thuốc phù hợp nhất giúp ổn định huyết áp và hạn chế thấp nhất những tác dụng phụ từ thuốc; Bệnh nhân và người nhà hiểu rõ về bệnh, tuân thủ theo phác đồ điều trị bệnh lâu dài của bác sĩ.
Hiểu rõ và điều trị bệnh đúng cách giúp giảm nguy cơ mắc phải những biến chứng. (Nguồn: ongbachau.vn)
1.4.4. Tiến hành chăm sóc
Người bị bệnh tăng huyết áp cần chủ động hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ mắc các biến chứng bằng việc nghiêm túc tuân thủ đúng phác đồ điều trị, theo dõi chỉ số huyết áp. Bên cạnh đó, trung bình từ 6 tháng đến 1 năm, bệnh nhân cần làm những xét nghiệm như điện tâm đồ, siêu âm tim, chụp X quang, soi đáy mắt, xét nghiệm nước tiểu và sinh hóa máu để đánh giá các biến chứng đã xuất hiện hay chưa và tình trạng biến chứng như thế nào.
Ngoài ra, một số loại thuốc dùng điều trị bệnh tăng huyết áp có thể gây tác dụng phụ cho bệnh nhân như đau đầu, chóng mặt, táo bón, ỉa chảy, ho dai dẳng kéo dài nhiều ngày,… Vì vậy, nếu có những biểu hiện trên, bệnh nhân nên trao đổi ngay với bác sĩ điều trị để chuyển sang loại thuốc khác hoặc tìm cách giảm các tác dụng phụ trên.
Một điều quan trọng nữa trong chế độ chăm sóc người tăng huyết áp là bác sĩ hay người điều dưỡng cần giúp bệnh nhân hiểu rõ bệnh tăng huyết áp là gì, chúng có thể gây ra những biến chứng gì, mức độ nguy hiểm của bệnh ra sao, người bệnh nên ăn gì, uống gì và cần khẳng định, bệnh tăng huyết áp cần điều trị thường xuyên, lâu dài và không thể điều trị dứt điểm được nếu bệnh nhân không tuân thủ phác đồ điều trị.
1.4.5. Đánh giá chăm sóc
Việc đánh giá chăm sóc dựa trên những yếu tố như người bệnh hiểu rõ về căn bệnh tăng huyết áp, không bị hoặc hạn chế được các biến chứng, biết cách làm giảm những tác dụng phụ của thuốc và biết tự chăm sóc sức khỏe khi điều trị bệnh tại nhà.
2. Chế độ chăm sóc người tăng huyết áp đúng cách
2.1. Khuyến khích người bệnh giảm cân
Một trong những nguyên nhân gây nên bệnh huyết áp cao là bị béo phì, thừa cân, khi cân nặng tăng sẽ tương đương với việc huyết áp tăng. Vì vậy, người bệnh cần giảm cân để kiểm soát chỉ số huyết áp tốt nhất.
Giảm cân là một trong những cách tốt nhất để ổn định huyết áp. (Nguồn: mediacdn.vn)
2.2. Tập thể dục thường xuyên
Người bị tăng huyết áp nên duy trì chế độ tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày. Bệnh nhân có thể chọn những môn thể thao nhẹ nhàng, dễ thực hiện như đi bộ, chạy bộ, đạp xe đạp hay tập aerobic, bơi lội, cầu lông, tennis, khiêu vũ,…
2.3. Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh
Khi lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp, chắc hẳn nhiều người sẽ thắc mắc cao huyết áp nên ăn gì để hạ? Thực tế, chế độ ăn uống đối với người bị bệnh huyết áp cao rất quan trọng. Người bệnh nên chọn mua rau xanh giàu Kali và chất xơ, trái cây tươi ít đường và các loại ngũ cốc, hạn chế dùng các món ăn có nhiều chất béo bão hòa hay các loại thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn.
2.4. Hạn chế muối trong các bữa ăn
Lượng muối mỗi ngày được khuyến cáo nên sử dụng cho người bị cao huyết áp là dưới 2,5mg. Người bệnh cần hạn chế dùng muối trong các bữa ăn để kiểm soát huyết áp bởi nếu dùng muối vượt quá lượng được các bác sĩ khuyến cáo trong thời gian dài, huyết áp của bệnh nhân sẽ ngày một tăng cao, tạo áp lực lên thành máu, tăng nguy cơ đột quỵ. Người bệnh có thể giảm dần lượng muối để cơ thể thích nghi qua việc thay thế muối bằng các loại gia vị khác, không sử dụng thực phẩm chế biến sẵn,.., bổ sung những loại rau củ quả hạ huyết áp trong menu ăn uống hằng ngày, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng.
2.5. Không dùng thức uống có cồn
Bệnh nhân mắc bệnh cao huyết áp tuyệt đối không nên sử dụng những loại thức uống kích thích, có cồn như rượu, bia, trà, cà phê, nước tăng lực,… Bởi việc sử dụng nước uống có cồn sẽ làm tăng huyết áp và làm giảm tác dụng của các loại thuốc điều trị huyết áp cao. Thay vào đó là 14 thức uống hạ huyết áp, lưu thông máu sẽ giúp cải thiện tình hình hiệu quả.
2.6. Bỏ thuốc lá
Nếu người bị cao huyết áp đang hút thuốc lá thì nên bỏ dần việc này. Bỏ hút thuốc lá trong thời gian đầu sẽ rất khó khăn đối với người bệnh tuy nhiên chúng sẽ mang lại lợi ích sức khỏe rất lớn. Việc bỏ thuốc lá sẽ giúp ổn định huyết áp, giảm nguy cơ mắc phải những biến chứng ở tim và cải thiện sức khỏe đáng kể cho người bệnh.
2.7. Hạn chế cafein
Caffeine có trong các loại cà phê nguyên chất, cà phê hòa tan, trà xanh, soda hay sô cô la,… là chất người bệnh cao huyết áp nên hạn chế sử dụng. Bởi việc dùng những loại thực phẩm chứa caffeine sẽ làm tăng chỉ số huyết áp thêm từ 5mg – 10mg.
2.8. Tránh căng thẳng
Khi bị huyết áp cao, người bệnh nên tránh tình trạng lo lắng, bồn chồn, căng thẳng, giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ là một trong những cách hiệu quả để ổn định huyết áp. Việc căng thẳng kéo dài vô hình sẽ làm tăng huyết áp đột ngột, từ đó có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
2.9. Theo dõi huyết áp tại nhà và tái khám đúng lịch hẹn
Bên cạnh việc thực hiện lối sống lành mạnh, hạn chế những loại thực phẩm, thức uống, người bệnh cũng cần tự theo dõi huyết áp tại nhà và tái khám đúng lịch hẹn của bác sĩ. Đây cũng là một trong những yêu cầu cơ bản cần có trong kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp. Người bệnh có thể theo dõi huyết áp của mình bằng cách mua sử dụng máy đo huyết áp tại nhà và bổ sung thực phẩm chức năng hỗ trợ người bị cao huyết áp giúp ổn định huyết áp tốt hơn.
Người bệnh cần chế uống cà phê và dùng đồ ngọt. (Nguồn: minhthaojsc.com)
Tăng huyết áp là một căn bệnh cần thời gian điều trị lâu dài đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực không ngừng của người bệnh. Để không mắc phải hay hạn chế tình trạng nặng hơn từ các biến chứng, điều quan trọng là người nhà bệnh nhân cần thực hiện kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp cụ thể, chi tiết và luôn duy trì môi trường sống lạc quan, vui vẻ cho người bệnh.
