Các nhà tâm lý học đi tiên phong trong lĩnh vực thần kinh học và biểu sinh học đang cố gắng làm sáng tỏ thêm các vấn đề của di truyền học nhằm tìm kiếm các liệu pháp trị bệnh tâm thần hiệu quả.
Trong một nỗ lực nhằm cải thiện các phương pháp điều trị, các nhà tâm lý học đang đào sâu vào vai trò của gen và biểu hiện gen trong bệnh tâm thần, lạm dụng dược chất và rối loạn phát triển thần kinh. Các nhà tâm lý học này đang có ý định kết luận một vòng lặp nghiên cứu quan trọng.
“Trong những năm qua, chúng ta đã đào sâu tìm hiểu ở phần phân tử và phần hành vi, nhưng chưa tìm ra sự liên quan giữa hai lĩnh vực này, đặc biệt là trong bối cảnh người bệnh dễ bị tổn thương”, ông J. David Jentsch, Tiến sĩ, giáo sư tâm lý học tại Đại học Binghamton cho biết.
Công trình này đang thu hút sự quan tâm lớn của Viện sức khỏe quốc gia dưới dạng Dự án Di truyền học biểu sinh lộ trình, ví dụ, một tập đoàn nghiên cứu được hình thành vào năm 2007 để phát triển bản đồ biểu sinh của nhiều loại tế bào người. Ngoài ra, các viện riêng lẻ, bao gồm Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, Viện Quốc gia về Lạm dụng Ma túy và Viện Quốc gia về Lạm dụng Rượu và Nghiện rượu, đang cung cấp tài trợ hào phóng cho công trình này. Trong năm 2014 và 2016, NIDA đã trao hai khoản tài trợ 5 năm trị giá 12 triệu đô la cho hai nhóm nhà nghiên cứu để nghiên cứu mối liên hệ giữa gen và hành vi liên quan đến lạm dụng thuốc trầm cảm gây những tác phụ. NIDA cũng rót hàng triệu đô la vào các giải thưởng của Avenir, nơi tài trợ cho các nhà điều tra ở giai đoạn đầu trong nghiên cứu về di truyền và lạm dụng thuốc.
Di truyền học hứa hẹn sẽ góp phần cải thiện các phương pháp chữa bệnh trầm cảm (Nguồn: floridaphysicalmedicine.com)
1. Phù hợp với tâm lý
Khi tế bào thần kinh và di truyền học biểu sinh được đưa vào trong nghiên cứu di truyền học, chúng trở thành những đề tài nghiên cứu tâm lý hấp dẫn.
Thần kinh học lý giải các hiện tượng liên quan đến gen, não và hệ thần kinh trung ương. Di truyền học biểu sinh có thể bao gồm các tế bào thần kinh hoặc bất kỳ hình thức nghiên cứu di truyền nào khác đề cập đến các yếu tố hình thành biểu hiện gen, trong số đó có môi trường và quá trình phát triển.
Ở cấp độ phân tử, những ảnh hưởng này có thể ảnh hưởng đến việc gen bị kích thích (dẫn đến tổng hợp protein cụ thể). Ví dụ, mức độ gen nằm trong cuộn DNA hoặc mức độ ảnh hưởng của quá trình sinh hóa, được gọi là methyl hóa xảy ra bên trong một phân tử DNA. Mặc dù vậy, các quá trình như vậy không làm thay đổi gen trên mỗi SE, chúng không phải là đột biến gen, nói cách khác, chúng có thể ảnh hưởng đến biểu hiện gen và hành vi của mỗi người.
Trong khi phần lớn người tham gia nghiên cứu về sinh học thần kinh và di truyền biểu sinh học là các nhà sinh học phân tử, các nhà thống kê di truyền và nhà sinh học phát triển … một số nhà tâm lý học cũng tham gia vào việc nghiên cứu. Đối với một người, họ đã hiểu rất rõ về hoạt động của não và ảnh hưởng đến hành vi. “Nghiên cứu về di truyền biểu sinh học đặc biệt hấp dẫn đối với các nhà tâm lý học vì nó mang đến cơ hội kiểm tra và kiểm soát hành vi ảnh hưởng đến chương trình di truyền”, Jeremy Day – Tiến sĩ nghiên cứu về biểu sinh học và thần kinh học của người nghiện cocaine trong phòng thí nghiệm của ông tại Đại học Alabama, Birmingham cho biết.
“Bây giờ chúng tôi biết rằng một phần đáng kể trong gen của bạn có thể điều chỉnh được bằng kinh nghiệm của chính bạn – mọi trải nghiệm của bạn đều thay đổi cách gen được biểu hiện trong một số tế bào trong não của bạn”, ông nói. Về mặt nghiên cứu bổ sung, điều này có nghĩa là chúng ta hoàn toàn có thể can thiệp để giảm bớt xu hướng hành vi gây nghiện.
Điều này cũng có thể được áp dụng cho các bối cảnh khác. Tùy thuộc vào gen và vùng não liên quan, các nhà khoa học có thể điều chỉnh phương pháp để giúp mọi người ghi nhớ thông tin quan trọng hoặc giữ bình tĩnh dưới áp lực chẳng hạn.
“Điều khiến tôi và nhiều người khác có nền tảng tâm lý học tò mò là những yếu tố di truyền này có thể được sửa đổi” không phải bằng cách thay đổi mã di truyền mà là thay đổi cách kích thích các tế bào thần kinh khác nhau, anh ta nói.
Các nhà tâm lý học cũng mang lại những quan điểm quan trọng từ các phân ngành khác nhau của lĩnh vực này. Chẳng hạn, với sự tài trợ từ NIMH, nhà tâm lý học Virginia Tech, Sarah Clinton, Tiến sĩ, đang nghiên cứu nền tảng di truyền và di truyền học biểu sinh của sự lo lắng và trầm cảm ở chuột và biểu hiện của những hiện tượng đó ở các giai đoạn phát triển khác nhau. Hiểu các mô hình như vậy có thể giúp có phương hướng điều trị trầm cảm phù hợp ở trẻ nhỏ trước khi những xu hướng này trở thành rối loạn toàn diện.
“Ý tưởng này phù hợp với các chiến lược điều trị cụ thể. Việc xây dựng phương pháp điều trị dựa trên các dấu ấn sinh học sẽ là làn sóng của tương lai,” cô nói.
2. Vùng tăng trưởng chính
“Các công cụ mới hiện đang cho phép công việc này tiến hành với độ chính xác chưa từng có”, bà Clinton nói thêm. Chẳng hạn, năm năm trước, nếu các nhà nghiên cứu muốn đo methyl hóa DNA, họ phải loại bỏ và kiểm tra mô từ vùng não mà họ quan tâm thông qua các phương pháp rất phức tạp. Nhưng với công nghệ mới, các nhà nghiên cứu có thể thu thập các mẫu DNA cụ thể từ nhiều nguồn động vật khác nhau như mô não, máu hoặc nước bọt, xem trình tự DNA và vạch ra chi tiết các kiểu methyl hóa trong một gen hoặc thậm chí một đoạn gen cụ thể.
Trợ lý giáo sư của Đại học Minnesota, Tiến sỹ Nicola Grissom, đang cố gắng hiểu rõ hơn về các hiện tượng phân tử, di truyền và biểu sinh có thể thúc đẩy các điều kiện phát triển thần kinh như tự kỷ và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Cô đặc biệt quan tâm đến việc kiểm tra các quá trình như vậy trong các khu vực não chịu trách nhiệm cho hành vi mục tiêu và chức năng điều hành.
Việc nghiên cứu mỗi liên hệ giữa di truyền học và sức khỏe tâm thần đã có những phát hiện tích cực (Nguồn: oskada.ru)
Grissom và các nhà tâm lý học khác cũng thêm một vấn đề nổi bật vào các lĩnh vực này. Ví dụ, Grissom quan tâm đến việc kiểm tra xem các can thiệp phi phẫu thuật như đào tạo nhận thức có thể điều chỉnh các yếu tố di truyền để cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc chứng tự kỷ hoặc ADHD. Còn Jentsch, người nghiên cứu bổ sung và di truyền học tại Binghamton, lại bị thu hút bởi các biện pháp can thiệp hành vi nhắm tới mục tiêu rèn luyện nhận thức như tập thể dục nhịp điệu có thể tăng cường khả năng tự kiểm soát của người nghiện.
“Việc nghiên cứu mối liên hệ giữa gen và hành vi cụ thể của con người thay vì chỉ tìm hiểu về các tế bào và gen giúp công việc này có nhiều ý nghĩa hơn”, Jentsch tin tưởng.
“Những phát hiện này có kết nối với nhau và sau cùng sẽ có những tác động tích cực cho việc điều trị tâm lý chuyên sâu vì chúng tôi đã chọn đúng hướng”, ông nói.
Bài viết dịch theo Trends report Epigenetics offers the promise of more precise treatments được xuất bản tháng 11/2017 trên trang apa.org.
