Một nhóm chuyên gia trị liệu căng thẳng kéo dài đã áp dụng những phương pháp mới và bước đầu đã có kết quả.
Dựa trên các bằng chứng khoa học về những tác động mang tính tổn thương lâu dài của tình trạng căng thẳng gây hại cho cơ thể, một nhóm các nhà trị liệu cung cấp dịch vụ xã hội với suy nghĩ tiến bộ đã tiến hành áp dụng thử các phương pháp tiếp cận mới, trong đó hướng đến việc xử lý những nguyên nhân gây ra tình trạng căng thẳng, từ đó đạt được đột phá trong việc nâng cao hiệu quả can thiệp-dành cho cả trẻ nhỏ và người chăm sóc.
Những sai lầm trong cách giảng dạy của gia đình, nhà trường dễ khiến trẻ bị căng thẳng (Nguồn: vtcns.com)
Các chuyên gia đứng đầu một tập hợp những tổ chức chuyên cung cấp dịch vụ cho trẻ sơ sinh, trẻ biết đi và trẻ mẫu giáo trong phạm vi toàn quốc đã cam kết rằng sẽ tìm ra những biện pháp tốt hơn nhằm nâng cao khả năng của những người chăm sóc trẻ trong gia đình và cộng đồng. Họ đều là thành viên trong Cộng đồng Biên giới Sáng tạo (Center on the Developing Child’s Frontiers of Innovation – FOI) thuộc Trung tâm Phát triển Trẻ em, gồm các nhà nghiên cứu, y bác sĩ, các nhà hoạch định chính sách, nhà từ thiện cùng các chuyên gia trong hệ thống xuyên Bắc Mỹ.
Điển hình là một công ty giáo dục mầm non quốc gia hiện đang phát triển và thử nghiệm các phương pháp hiệu quả nhất để thay đổi cách thức giáo dục trong chương trình Head Start nhằm giúp các gia đình ổn định cuộc sống, hình thành lối sống tích cực, ngăn chặn những khủng hoảng có thể xảy ra do ảnh hưởng của nghèo đói. Tại Los Angeles, một số các cơ quan đang tiến hành cung cấp miễn phí dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần tại nhà và các dịch vụ khác nhằm gắn kết mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Tại Salem, Ore., một tổ chức dựa trên đức tin tại địa phương đang xây dựng chương trình nâng cao năng lực của phụ huynh, cải thiện nguồn lực cộng đồng để hỗ trợ cho các hộ gia đình tốt hơn.
Lori Levine, giám sát viên dịch vụ Head Start trong nước thuộc Acelero Learning chia sẻ rằng, các nghiên cứu về tình trạng căng thẳng đã khiến họ phải thay đổi những thứ họ cần phải làm, và làm như thế nào. “Những nghiên cứu về sự phát triển của não bộ mỗi ngày khiến chúng tôi thay đổi so với cách chỉ sử dụng trực giác trước đây” Levine cho biết. “Đây chính là cơ hội để mọi người hiểu rõ rằng họ thực sự có thể thay đổi quá trình phát triển ở trẻ nhỏ, từ đó, tạo ra một hướng đi mới cho cuộc sống sau này của trẻ. Thật hết sức thú vị.”
Các nghiên cứu chuyên sâu về phản ứng sinh lý với những bất hạnh chỉ ra rằng, khi trải qua những căng thẳng nghiêm trọng và kéo dài trong gia đình, trẻ cần đến sự hỗ trợ bền bỉ từ phía người lớn để có thể đối phó. Nếu không có sự hỗ trợ ấy, hệ thống phản ứng căng thẳng trong cơ thể trẻ sẽ luôn ở mức báo động đỏ, từ đó dẫn đến tình trạng căng thẳng gây nguy hại, làm suy yếu cấu trúc não bộ đang trong giai đoạn phát triển cùng các cơ quan nội tạng của trẻ, gây ra một loạt các vấn đề về sức khỏe như tiểu đường, trầm cảm. Chúng cũng đồng thời ảnh hưởng tới cả khả năng học tập, ứng xử khi trẻ trưởng thành.
Kết nối các thành viên trong gia đình
Nguồn: Acelero Learning, tổ chức đặt trụ sở chính tại Thành phố New York, hiện đang điều hành hệ thống văn phòng đại diện, trường mầm non Head Start nhằm cung cấp dịch vụ cho hơn 4.000 trẻ em và gia đình có thu nhập thấp từ bang Nevada cho đến bang New Jersey. Trước khi Acelero đảm nhận công việc này, chương trình đã phải trải qua thời kỳ hoạt động gần như không đạt hiệu quả. Đến thời điểm hiện tại, theo như Levine cho biết, mức độ gia tăng khả năng nhận biết mặt chữ và làm toán trong 2 năm ở những trẻ tham gia chương trình cao hơn hẳn so với mức trung bình của Chương trình Head Start toàn quốc ít nhất là 2 đơn vị, đạt đến mức 1.
Dù các chương trình Head Start vẫn phản hồi tốt về những vấn đề khẩn cấp xảy ra trong các hộ gia đình tham gia như tình trạng cạn kiệt thực phẩm, thất nghiệp, bị đuổi việc,… nhưng chúng lại bỏ qua những nhu cầu thiết yếu trong các hộ dân dẫn đến tình trạng ấy, Levine cho biết thêm.
“Đây chính là cơ hội để mọi người hiểu rõ rằng họ thực sự có thể thay đổi quá trình phát triển ở trẻ nhỏ, từ đó, tạo ra một hướng đi mới cho cuộc sống sau này của trẻ.”
“Chúng tôi cần xem xét lại mô hình để tìm hiểu những gì đang xảy ra trong các hộ dân và những gì sẽ tiếp diễn khi họ cần đến một nơi để ở,” Levine giải thích thêm. “Một trong số đó là thay đổi nhận thức về ý nghĩa của sự kết nối giữa các thành viên trong gia đình và sử dụng đến đội ngũ nhân viên được đào tạo chuyên nghiệp.”
Kết nối các thành viên trong gia đình là một giải pháp hiệu quả để giải tỏa căng thẳng rất tốt cho trẻ nhỏ (Nguồn: mangthuvien.net)
Một điểm mà Acelero đang tập trung đến là đưa ra những giải pháp mang tính ổn định, có thể dự đoán từ trước để áp dụng vào trong các hộ gia đình, thông qua việc nâng cao khả năng sẵn sàng đến trường của trẻ. Điều này có thể được hiểu như cung cấp một môi trường giàu ngôn ngữ, rèn trẻ vào trong nề nếp, kỷ luật tích cực, hình thành nên những thói quen trong gia đình. Thực hiện thường xuyên các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như kể chuyện cho nhau nghe mỗi tối, cùng nhau dùng bữa, đồng thời thiết lập các thói quen như lên giường vào lúc 8 giờ tối cũng giúp trẻ phát triển khả năng điều chỉnh cảm xúc và sẵn sàng học tập. Levine bổ sung.
“Điều này có liên quan đến những nghiên cứu về não bộ. Chúng tôi nhận ra rằng có rất nhiều gia đình thực hiện mô hình trên mỗi ngày nhưng lại không thể duy trì. Hiện tượng này có thể liên quan tới khả năng tự kiểm soát và chấp hành.” Bà cho biết thêm “Vì thế, chúng tôi đã xác lập ra một mục tiêu khác, một kế hoạch nhằm gia tăng khả năng chấp hành không chỉ ở trẻ mẫu giáo, mà còn ở các bậc phụ huynh.”
Hệ thống chăm sóc sức khỏe rộng rãi
Tại Los Angeles, ý tưởng về Mạng lưới các Hộ gia đình có trẻ sơ sinh tại Miền Tây (WIN) được khởi xướng bởi các giám đốc thuộc nhiều trung tâm cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và dịch vụ xã hội lâu đời, bên cạnh các nhà tài trợ có cùng quan điểm. Họ nhận ra những tác động tiêu cực của tình trạng căng thẳng gây nguy hại đối với trẻ em và phụ huynh, các khách hàng mà họ đã cung cấp dịch vụ, nhưng lại không thể hiểu rõ những tác động đó. Ví dụ: Làm thế nào để một phòng khám y khoa có thể giúp đỡ cho trẻ chỉ mới 9 tháng tuổi nhưng đã có các triệu chứng trầm cảm? Giáo viên cần làm gì để kiểm soát những trẻ mầm non có các hành vi bạo lực, như ném ghế khắp lớp học?
Vai trò của giáo viên rất quan trọng trong việc kiểm soát sức khỏe tâm lý của trẻ em (Nguồn: littlesunshine.com )
Giám đốc sáng lập WIN, Anna Henderson cho biết có rất nhiều bậc phụ huynh đã từng phải trả qua việc bị lạm dụng về thể xác, tình dục và tinh thần khi còn nhỏ, và họ phải rất khó khăn để nuôi dưỡng con mình khi tổn thương do bất hạnh thuở nhỏ chưa được giải quyết. Họ cũng thể hiện khả năng chấp hành rất kém. Ngoài ra, họ còn không có những kỹ năng điều chỉnh cảm xúc, tự kiểm soát, tự suy nghĩ hay thay đổi nhận thức mà họ cần phải có để tạo ra một môi trường tích cực, cùng sự yêu thương, hòa hợp với con cái. Đơn giản bởi họ chưa từng được hưởng những điều đó.
Các đơn vị thành viên của WIN hiện đang phục vụ cho khoảng 30.000 cá nhân trải rộng trên 26 khu vực. Hệ thống này cũng cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tổng hợp, sức khỏe tâm thần, giáo dục mầm non, dịch vụ xã hội đến một nhóm nhỏ các gia đình đang phải đối mặt với khó khăn. Nhờ vào một hệ thống chăm sóc sức khỏe rộng rãi, Henderson cho biết, WIN giúp các hộ gia đình có trẻ dưới 36 tháng tuổi nhận được nhiều sự quan tâm hơn, điều mà họ không thể có được từ các đơn vị cung cấp dịch vụ riêng rẽ truyền thống.
“Những gì mà chúng tôi muốn thực hiện, theo cách lý tưởng nhất, là xem xét từng cá nhân trong tổng số 30.000 người vừa trưởng thành, hoặc sẽ trở thành các ông bố, bà mẹ trong tương lai,” Bà tiếp tục nhấn mạnh, “từ đó, chúng tôi sẽ ngăn chặn những bất hạnh, lo âu dẫn đến tình trạng căng thẳng gây nguy hại có thể xảy ra-hay giúp những hộ dân không còn cần đến các dịch vụ chuyên sâu, đắt đỏ trong chữa trị tổn thương gia đình mà WIN hiện đang cung cấp.”
Thông qua các đơn vị thành viên của WIN, một quản lý viên cùng một bậc thầy trị liệu được cử đến từng hộ gia đình để cung cấp các liệu pháp cũng như dịch vụ chăm sóc kết hợp cần thiết, bao gồm hỗ trợ chăm sóc sức khỏe, tiếp cận nhu yếu phẩm, giáo dục mầm non, hỗ trợ khi khẩn cấp, hỗ trợ phương tiện đi lại, nhà ở, đào tạo việc làm.
Henderson cho biết, điều cốt lõi ở đây chính là hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần miễn phí tại nhà kết hợp chuyên sâu với các biện pháp hỗ trợ toàn diện. Trong đó, liệu pháp dành cho cha mẹ-con cái và liệu pháp dành riêng cho người lớn đều sẽ được thực hiện bởi các trị liệu viên được đào tạo kỹ lưỡng. Những công việc này thực tế vô cùng tốn kém, bà nói tiếp, bởi phải cần đến cả một hệ thống cơ sở hạ tầng tích hợp chặt chẽ, trong khi lại chỉ tiếp cận được đến một bộ phận nhỏ các hộ gia đình có nhu cầu. Năm 2012, WIN đã cung cấp các dịch vụ trị liệu sức khỏe tâm thần và quản lý cá nhân đến 336 thành viên trong những hộ gia đình, bao gồm 91 các cặp cha mẹ-con cái.
“Chúng tôi hiện đang cung cấp những dịch vụ chuyên sâu và cao cấp nhất,” Bà cho biết thêm, “và đã có được một số kết quả khá thú vị. Nhưng chúng tôi vẫn cần nỗ lực nhiều hơn nữa, sớm hơn nữa để những cô bé, cậu bé khi đến với chúng tôi không còn rơi vào tình trạng căng thẳng gây nguy hại.” Năm 2012, nghiên cứu của WIN cho thấy có 20 trong tổng số 22 trẻ nhận được sự yêu thương đúng mực từ phía cha mẹ, trong khi phần lớn những người trưởng thành giảm thiểu được mức độ căng thẳng của bản thân.
Là một thành viên của Cộng đồng FOI thuộc Trung tâm, Henderson đã làm việc với hai nhóm nhỏ mà bà tin tưởng rằng sẽ giúp WIN mở rộng tầm ảnh hưởng. Một nhóm thực hiện việc xác định các công cụ sàng lọc dựa trên nghiên cứu về Những bất hạnh từ thuở nhỏ (ACEs) để đánh giá rủi ro trẻ nhỏ và các bậc phụ huynh lâm vào tình trạng căng thẳng gây nguy hại. Và nhóm còn lại, gồm có Lori Levine đến từ Acelero, xác định các biện pháp can thiệp phổ biến để gia tăng khả năng chấp hành của bố mẹ và con cái.
“Đây là một vấn đề sức khỏe mang tính cộng đồng,” Bà Henderson quan ngại. “Chúng tôi không thể cung cấp đúng dịch vụ cho cộng đồng xã hội đến khi nào tìm ra được một biện pháp chuẩn chỉnh có thể giải quyết vấn đề đó.”
Bài viết được viết bởi Carol Gerwin – nhà văn và biên tập viên tự do chuyên về giáo dục và phát triển trẻ em.
Bài viết dịch theo Pushing Toward Breakthroughs Using Innovative Practice to Address Toxic Stress được xuất bản trên Developingchild.harvard.edu.
